Zihinsel Konsantrasyonun Artırılması İçin Yöntemler

Günümüzün yoğun ve hareketli ortamında herhangi bir konuda konsantre olmak gerçekten zordur. Şuurumuz ve zihnimiz kısa zaman aralıkları içerisinde pek çok konuyla birden ilgilenmek zorunda kalmakta ve bu şekilde dikkati belli bir konu üzerinde odaklayabilmek zorlaşmaktadır. Öğrenciler derse, çalışan kişiler işlerine ve kitap okuyanlar ise okudukları şeye konsantre olmakta zorlandıklarından şikayet etmektedirler.

Konsantrasyonun sırrı, tüm enerjinin bir noktaya yöneltilmesidir, başka bir deyişle tüm dikkatin sadece tek bir konuya verilmesidir.

Temel olarak, belli bir anda zihnimizde sadece bir düşünce olabilir. Konsantrasyon zayıflığı kavramıyla, düşünceleri uzunca bir süre bir konuda sabit tutma yeteneğinin olmadığını ifade etmekteyiz. Bu yeteneksizliğin birçok sebebi olabilir: Kafamızda oluşan çağrışımlar, bir konu üzerinde çalışırken kapıldığımız duygular, içsel şaşkınlık veya sadece yetersiz ilgi.

Konsantrasyon yeteneğinizi sık sık çalıştırmalısınız, çünkü düşünme kabiliyetimiz kullanılmadığı veya yanlış kullanıldığı zaman zarar gören ve körelen bir kasa benzetilebilir. Çok azımız zihinsel-ruhsal yeteneklerimizden en iyi şekilde yararlanmaktayız.

Her karışık makine veya aletin bir kullanma talimatı vardır ve bu talimat makine kullanılmadan önce iyice okunmalıdır. Fakat tanıdığımız en karmaşık ve komplike “alet” olan insan beyni için bu tip bir “kullanma talimatı” yoktur. Bu yüzden çoğu insan, beyninin “doğal” icraatıyla yetinmesi gerektiğini düşünmektedir. Ancak bizim görevimiz, yeteneklerimizden sadece faydalanmak değil, aynı zamanda onları geliştirmektir.

Eğer konsantrasyon yeteneğinizi geliştirmek istiyorsanız, yaptığınız işin sizi çekmesini sağlamalısınız. Çünkü bizi cezbeden işlere isteyerek dikkatimizi veririz. Bu yüzden görev ve işleriniz karşısında pozitif bir zihinsel ve duygusal tutum, konsantrasyon yeteneğinizi de geliştirecektir. Bu nedenle yaptığınız her işi sevinçle yapmanız önemlidir.

Yaptığınız işi bir yük olarak algılarsanız, bu size gerçekten bir yük olur ve siz hiçbir zaman memnun olmazsınız.

Bu yüzden eğer işinizi sevmeden yapıyorsanız ona değişik açılardan bakmayı deneyebilirsiniz, örneğin; aktif bir tatil; dinamik bir meditasyon; şuurunuzu genişletme aracı; konsantrasyon egzersizi; bir hediye (çünki işsiz değilsiniz) vs. gibi.

Aşağıda basit fakat denenmiş birkaç konsantrasyon egzersizini bulabilirsiniz. Bunları sabırlı bir şekilde uygularsanız belli bir zaman sonra konsantrasyon yeteneğinizin gerçekten yükseldiğini görebilirsiniz. Ancak çabuk bir şekilde ilerleme beklerseniz hayal kırıklığına uğrayabilirsiniz. Çünkü zihinsel alışkanlıkları değiştirmek ve duygularımıza hakim olarak zihnimizi berraklaştırmak çok kısa zamanda başarılabilecek bir mesele değildir. Ancak eğer içimizde yeterli istek varsa ve kararlı biçimde fazla ilerleme beklentisi olmadan çalışırsak başarılı olmamak için hiçbir sebep yoktur.

Aşağıda verilen egzersizleri daha önce göstermiş olduğumuz bedensel gevşeme ve solunum egzersizleriyle birlikte uygularsanız başarı oranınız artacaktır. Bedensel gevşeme zihinsel gevşeme ve konsantrasyon yeteneğini olumlu yönde destekler. Şunu bir kez daha hatırlatmakta yarar var ki, burada aktardığımız tüm egzersizler düzenli uygulandığında ve yaşantımızın genel stratejisiyle bütünleştiği zaman yararlı olur. Belli zamanlarda bu egzersizleri uygulayıp normal yaşantımız içerisinde olumlu yönde gayret göstermezsek fazla bir başarı elde edemeyiz. Örneğin bedensel gevşeme egzersizlerini uygulayıp gün içerisinde bedenimizdeki gerilimleri kontrol etmezsek, bu egzersizlerin yararı daha az olur.

Egzersiz 1: Bir Noktaya Bakmak

Bu, düşüncelerinizi istediğiniz hedefe en iyi şekilde konsantre etmeniz ve odaklaşmanız için yogada da kullanılan başarılı bir egzersizdir.

Öncelikle temiz ve boş bir kağıda siyah bir nokta çizin ve bunu göz hizasında uygun bir duvara asın. Bu duvarın bir, iki metre ötesinde bir sandalyeye oturun ve noktaya bakmaya başlayın. Mümkün olduğunca rahatlayın ve beliniz dik vaziyette olsun.

Şimdi tüm dikkatinizi bu siyah noktaya verin. Rahat olun ve hiç kasılmadan duvardaki kağıda bakın. Sadece noktaya bakın.

Rahatsız edici bir düşünce veya istenmeyen bir duygu ortaya çıktığında, yeniden tüm dikkatinizi duvardaki noktaya verin. İsterseniz sizinle nokta arasında çok yoğun zihinsel-ruhsal bir bağ olduğunu tahayyül edebilirsiniz. Bu bağ sizinle duvar arasında bir ışına benzetilebilir. Aklınıza gelen her düşünce ve içinizde oluşan her duygu bu ışına akmakta, çözülmekte ve konsantrasyona dönüşmektedir.

Bu egzersiz yardımıyla konsantrasyon yeteneğinizi zamanla geliştirebilirsiniz. Ancak bu egzersizi gerginlik veya kasılma oluşmadan uygulayabileceğiniz zamanlarda yapın. Bu yüzden tarif edilen pozisyonu günde birkaç defa alın ve noktaya sadece belli bir süre odaklaşın. ideal olan on dakikalık bir süredir. Bu egzersizi, düşüncelerinizi her an tamamen bu noktada konsantre edebilinceye kadar tekrarlayın. Böylece hiçbir düşünce, konsantrasyonunuzu bozamayacaktır.

Uzmanlar bu yöntemin sadece konsantrasyon yeteneğini geliştirmekle kalmayıp, aynı zamanda ruhsal gerginlikleri de ortadan kaldırdığını ve genel olarak rahatlatıcı ve güçlendirici bir etkisi olduğunu ifade etmektedirler. Bu nedenle bu yöntem genel bir meditasyon alıştırması olarak da tavsiye edilmektedir.

Egzersiz 2: Yavaş Okumak
 
Herhangi bir metin alıp okumaya başlayın. Ancak kelimeleri üstünkörü gözden geçirerek değil, metindeki her heceyi algılayacak ve titreşimini şuurunuzda hissedecek kadar yavaş okuyun. Bakışınızı da her hece üzerinde konsantre edin ve ilgili harflerin içinizde bir etki yaratmasını bekleyin, ondan sonra bir diğer heceye geçebilirsiniz. Düşünceleriniz veya bakışınızın alelade bir şekilde önden gitmesine izin vermeyin, tam tersine her hecede bir iki saniye kalmalarını sağlayın. Bunu sesli olarak da yapabilirsiniz.

Zihniniz belki bu egzersize isyan edecektir ve siz büyük ihtimalle sürekli olarak alışık olduğunuz için daha hızlı okuma isteğini duyacaksınız. Ancak yılmadan yavaş okuma kuralına uymalısınız. Yaklaşık bir dakika sonra bir huzur hissedeceksiniz; bu durum aşağı yukarı beş dakika sonra güçlenecektir ve konsantrasyon yeteneğinizin gelişmesine yardımcı olacaktır.

Egzersiz 3: Parmakları Açma

Parmakları açma egzersizi de benzer bir prensibe dayanmaktadır. Elinizi gevşek bir yumruk yapın ve iç tarafı üste gelecek şekilde masaya koyun. Şimdi yumruğunuzu açın ve her parmağı teker teker uzatın, ancak bunu öylesine yavaş yapın ki, sanki hiç hareket yokmuş gibi görünsün. Baş parmağınız ile başlayın ve sırasıyla parmaklarınızı teker teker çok yavaş bir şekilde açın.

Şuurlu olarak elinizin duruşunu her an izleyin tüm parmaklarınız tamamen açıldığında elinizi aynı biçimde yavaş yavaş tekrar bir yumruk haline getirin.

Egzersiz 4: Yavaş Sayı Saymak

Birden yüze kadar yavaş olarak sayın. Geldiğiniz her sayıya iki, üç saniye konsantre olun, sonra bir diğer sayıya geçin. Bu egzersiz sırasında şuurunuzda ilgili sayıdan başka düşünce olmamalıdır. Buna rağmen başka bir düşünce ortaya çıkacak olursa baştan başlayın.

Başlangıçta sadece beşe veya ona kadar gelebilirseniz cesaretiniz kırılmasın. Başka düşüncelere kapılmadan ne kadar uzun süre sayabilirseniz, konsantrasyon yeteneğiniz o kadar büyüktür. Yirmiye veya otuza ulaştığınızda konsantrasyon yeteneğiniz oldukça iyidir; başka bir düşünceyle rahatsız edilmeden elliye kadar sayabilirseniz konsantrasyon yeteneğiniz kayda değer bir duruma gelmiştir. Düşünsel kayma olmadan yüze kadar sayabilen kişinin konsantrasyon yeteneği mükemmelleşmiştir.

Bu egzersizin daha ileri bir biçimi daha vardır. Bu biraz daha zordur, ancak rahatsız edici düşünceleri uzaklaştırabilme bakımından daha avantajlıdır.

Bu egzersizi gözleriniz kapalı durumda yaparsanız daha kolay olacaktır. Rahat bir pozisyonda oturun. İlk aşamada 1’den 10’a kadar sayarken eş zamanlı olarak 10’dan geriye doğru sayacaksınız. Bunu yaparken rakamın birini görsel diğerini ise işitsel olarak imgeleyin. Örneğin işitsel olarak içinizden “bir” derken görsel olarak “10”u görün. Bu şekilde “iki” derken “9”, üç derken “8”i görerek bir’den on’a ve 10’dan 1’e ulaşın. Eğer dizilerden birini şaşırırsanız tekrar baştan başlayın. Bu egzersizde ustalaştıkça karşılıklı olarak 1 ile 20, 1 ile 30, 1 ile 40 vs. biçiminde artırarak uygulayın. Sayma ritminizi nefesinizin ritmiyle birleştirebilirsiniz. Ve her nefeste birer birer sayabilirsiniz. Bu egzersiz başlangıçta biraz yorucu olabilir, bu yüzden kendinizi fazla zorlamayın. Uygularken sakin kalmalısınız. Bu, konsantrasyonu geliştirmek ve zihni boşaltmak için çok iyi bir egzersizdir.

Egzersiz 5. Hatırlama Egzersizi

Şimdiye kadarki egzersizlere zamanınız olmadığını düşünüyorsanız, günlük yaşamınızdaki tüm fırsatları konsantrasyon çalışması için değerlendirebilirsiniz.

Baktığınız bir vitrini veya tanıdığınız birinin yüzünü ayrıntılı bir şekilde hatırlamaya çalışmak da konsantrasyon yeteneğini geliştirmektedir.

Bu yöntemle yaşadığınız bazı durumları bir süre sonra bütün ayrıntılarıyla ruhsal gözünüzün önüne getirmeye çalışın.

Ayrıca okuduğunuz bir yazıyı veya kitabı da detaylarıyla hatırlamaya çalışabilirsiniz. Bu, çalışma aynı zamanda belleğinizi de çalıştırır ve güçlendirir. Çünkü belleğimiz de konsantrasyon gibi egzersize ihtiyaç duymaktadır. Eğer ileriki yaşlarda da belleğimizin iyi bir durumda olmasını istiyorsak onu her vesileyle çalıştırmamız gerekmektedir. Aynen kaslarımız gibi zihin kaslarımızın da formda olmak için daima antrenmana ihtiyacı vardır.